Super

Sinds ik door de invoering van de avondklok meer televisie kijk, valt me op dat zoveel mensen het woord ‘super’ gebruiken om hun boodschap kracht bij te zetten. Zo hoorde ik tijdens het televisiehoogtepunt van mijn dag, het programma First Dates, de volgende conversatie:

“Ik heb met mijn vader en oom een onderneming in scharnieren en bouten.”

“Oh, echt? Super leuk!”

Nu heb ik een brede interesse, maar scharnieren en bouten lokken bij mij geen gevoelens van enthousiasme uit en al helemaal geen superenthousiasme. Wordt bij het programma Eigen Huis en Tuin een tuin aangelegd en vraagt de presentator na afloop wat de bewoners ervan vinden, dan is de tuin altijd ‘supermooi’ geworden en was het een ‘superverrassing’. Het optreden bij de Voice of Holland was ‘superslecht’ en Anouk was ‘superirritant’, maar de winnaar was ‘supergoed’. Waar zijn de mensen die antwoorden met “Dat was heel mooi gezongen”, of “Ik vind het een prachtige tuin” gebleven? Super wordt echt overal te pas en te onpas voorgevoegd.

Voor de avondklok keek ik vrij weinig televisie, dus misschien heb ik iets gemist, maar waar komt dit woord ineens vandaan en hoe lang wordt het al als versterkend voorvoegsel gebruikt? Of let ik er teveel op en heb ik last van de ‘nieuwheid-illusie’, waarbij iets wat je voor het eerst is opgevallen, zich ineens veel vaker voordoet, of althans lijkt te doen?

Google leert dat ‘super’ uit het Latijn komt en oorspronkelijk ‘over’ of ‘boven’ betekent. De oude letterlijke betekenis van ‘super’ als ‘boven’ vind je nog terug in het woord sopraan, dat in het Italiaans ‘sopra’, oftewel ‘boven’ betekent. Deze betekenis van ‘super’ blijkt in Nederland al sinds de zeventiende eeuw in gebruik te zijn. Gedurende de tweede helft van de twintigste eeuw wordt ‘super’ onder invloed van het Amerikaans in Nederland populair als versterkende vervanger voor ‘extra’. Ook de term ‘supermarkt’ komt in die periode op, als de eerste grote kruideniers met zelfbediening hun intrede op de markt doen. Overigens is daar inmiddels een nog grotere variant op ontstaan, de zogenoemde hypermarchés, waar je zo ongeveer alles kunt kopen wat je maar kunt verzinnen. Deze zijn vooral populair in Frankrijk en ik kom er graag, als ik daar met vakantie ben.

Ook blijkt dat ik inderdaad heb zitten slapen, want al in 2017 stond het woord ‘super’ op de Nederlandse en Vlaamse lijst van meest irritante woorden van dat jaar. Het woord ‘genderneutraal’ won toen overigens.

Ik zou het woord ‘super’ in ieder geval graag willen schrappen, of hier ten minste eens wat variatie op willen horen, want het leidt me ontzettend af. Daarom noem ik bij dezen een aantal alternatieven:

heel

flink

top

mega

echt

erg

gruwelijk

ontzettend

vreselijk

enorm

gigantisch

kei (voor Brabanders althans)

geweldig

vet

bovenmatig

bovenmenselijk

reuze

uiterst

uitzonderlijk

Alleen over het woord ‘echt’ twijfel ik nog. Ik weet niet hoe het zit in andere steden, maar in Rotterdam wordt dit woord steeds meer gebruikt, het liefst gevolgd door ‘super’, voor mij een dubbele irritatie. Was het vroeger alleen ‘ech wel’, tegenwoordig is alles ‘echt super leuk’, ‘echt super eng’, ‘echt super grappig’ en ‘echt écht su-per kicken’.

Ik zou het reuze fijn vinden, als gigantisch veel mensen het woord ‘super’ flink minder vaak zouden gebruiken. Alvast geweldig bedankt! En voor alle Rotterdammers: tijd om aan Mindfulness te gaan doen! Uit onderzoek (https://www.pnas.org/content/114/47/12554) is namelijk gebleken dat  het gebruik van het woordje ‘echt’ duidt op bovengemiddeld actieve stressgenen.